چاپ

فاطمه اخرى عليها السلام مشهور به خواهر امام

-حضرت فاطمه اخرى عليها السلام مشهور به « خواهر امام » در منطقه اى به همين نام ، در شهر رشت مدفون است .
اين حرم با شکوه ، که يکى از ستارگان آسمان سيادت و گلى از بوستان نبوت و ولايت ، امامزاده جليل القدر ، حضرت عليا مخدره ، «فاطمه » فرزند بلا فصل امام همام ، حضرت موسى کاظم عليه السلام در آن آرميده است ، همه روزه پذيراى زائران فراوانى از راه هاى دور و نزديک مى باشد.

نسب شريف خواهر امام

-همانطورى که اشاره شده خواهر امام ، فرزند بلافصل حضرت امام موسى کاظم عليه السلام و نام وى « فاطمه » ملقب به « طاهره » و مشهور به « خواهر امام رضا عليه السلام » مى باشد .

نام و لقب حضرت فاطمه اخرى عليها السلام

نامگذارى در شريعت اسلام از اهميت خاصى برخوردار است . در روايات فراوانى تاکيد شده است که از وظايف پدران است تا براى فرزندان خود نام نيکو انتخاب کنند .
رسول گرامى اسلام صلى الله عليه و آله افرادى را که نام نکوهيده داشتند ، امر مى فرمودند تا نامشان را تغيير دهند.
هنگامى که امام جعفر صادق عليه السلام مطلع شدند که يکى از اصحابشان به نام «سکونى » اسم دخترش را « فاطمه» نهاد فرمود: «آه آه آه » سپس فرمود : « حالا که او را فاطمه نام نهادى ، به او فحش نده ، او را لعن نکن ، و او را کتک نزن »
با يک نگاه گذرا به اسامى اولاد ائمه عليهم السلام ملاحظه مى کنيم که همه امامان يک يا چند دخترشان را «فاطمه » نام نهادند .
حضرت امام على عليه السلام که نام مادرش و همسرش فاطمه بود ، يکى از دخترانش را نيز فاطمه ناميده است.
برخى از امامان بيش از يک دختر را «فاطمه » نام نهاده اند ، که از آن جمله است حضرت امام موسى بن جعفر عليه السلام که حداقل نام دو تن از دخترانشان « فاطمه » است .
-سبط ابن جوزى _دانشمند معروف اهل سنت در قرن هفتم _ به هنگام شمارش اولاد حضرت امام موسى کاظم عليه السلام از چهار دختر آن حضرت به نام فاطمه به شرح ذيل ياد کرده است :
1- فاطمه کبرى
2- فاطمه وسطى
3- فاطمه صغرى
4- فاطمه اخرى

علت شهرت فاطمه اخرى عليها السلام به خواهر امام

بقاع غالب امامزادگان ايران ، سواى شخصيت مدفون در آنها به نامهايى شهرت دارند که اين اسامى يا از بقعه و يا از شخصيت مدفون در آن گرفته مى شود.
برا ى مثال بقعه حضرت احمد بن موسى عليه السلام در شيراز که فرزند بلافصل حضرت موسى کاظم عليه السلام مى باشد ، به بقعه شاه چراغ منسوب و شهرت دارد و اين نام گذارى برگرفته از داستانى است که نگارنده در جلد اول ( دائره المعارف مفصل بقاع متبرکه ) به آن اشاره نموده است.
بقعه خواهر امام رشت نيز با وجود اين که شخصيت مدفون در آن فرزند بلافصل امام موسى کاظم عليه السلام ، فاطمه اخرى عليها السلام است ؛ اما به خواهر امام شهرت دارد و اين ناشى از دو احتمال است :
-اول اين که ، به جهت سهولت در سخن و گفتار ، شخصيت مدفون در بقاع را به اسامى شهرت مى دادند ؛ لذا از آنجايى که فاطمه اخرى عليها السلام خواهر امام رضا عليه السلام بود ، بقعه وى را به بقعه خواهر امام شهرت داده اند.
-دوم : اين که ، شايد تاريخ بناء بقعه و يا تعمير آن بر شخصيت مدفون در بقعه کم کم شهرت يافته باشد ، مثل بقعه على بن جعفر عليه السلام در قم که به در بهشت شهرت دارد و حال انکه تعمير بقعه آن در سال 712 هـ.ق بود و طبق حروف ابجد در بهشت مى شود.
-از آنجائيکه تاريخ تعميم بقعه خواهر امام رشت به سال 894 هـ.ق مى باشد و اين اعداد طبق حروف ابجد، ( خواهر امام ) محسوب مى آيد لذا رفته رفته تاريخ بقعه بر نام شخصيت مدفون آن غلبه پيدا کرده و به آن مشهور شده است .
پس با احتمال فوق ، اين انگيزه تقويت مى شود که شهرت بقاع متبرکه به اسامى مزبور و بقعه حضرت فاطمه اخرى عليها السلام در رشت به خواهر امام ، موجب اقبال عمومى به بقاع مذکور گرديده است .

دلائل هجرت فاطمه اخرى عليها السلام به ديلم و رشت

همان طور که در فصل اول اين کتاب از دلائل هجرت امامزادگان به ايران ، سخن به ميان آمد ، در اين جا نيز تاکيد مى ورزيم که عمده دلائل هجرت اين اختران فروزان به ايران عبارتند از :
1-خفقان ، ظلم و شکنجه و آزار و اذيت عمال خلفاى عباسى .
2-استقبال و احترام ايرانيان به فرزندان و فرزند زادگان ائمه اطهار عليهم السلام
3- دور بودن منطقه ايران از دست خلفاى عباسى .
4-تشکيل حکومتهاى اسلامى مستقل در بعضى از مناطق ايران .
5-ديدار از امام رضا عليه السلام .
6-زندگى در سايه امام رضا عليه السلام همراه با امنيت و آرامش .
گرچه براى هر کدام از اين موارد ششگانه ، دلائلى در دست نگارنده است ؛ اما براى اثبات اين که چرا حضرت فاطمه اخرى عليها السلام مشهور به خواهر امام به اين منطقه ؛ يعنى ديلم و رشت هجرت نموده است بايد گفت:
از قديم الايام شنيده مى شد که در مراثى حضرت معصومه عليها السلام از نامه امام رضا عليه السلام سخن به ميان مى آمد ، ولى مدرکى بران آن يافت نشده بود ، تا اينکه مولف « کريمه اهلبيت عليهم السلام» مى نويسد : در يکى از روزها يکى از خطباى ارجمند قم به نام « ابو ايمن » برفراز منبر به اين مطلب اشاره کرد .
پس ازمنبر، از مدرک آن جويا شدم ، فرمودند : که مطلب در کتاب « من لا يحضره الخطيب » است .
پس از مراجعه به کتاب فوق ديدم که او نيز بدون ذکر سند نقل کرده است .
-مطابق نقل کتاب ياد شده ، حضرت امام رضا عليه السلام نامه اى خطاب به حضرت معصومه عليها السلام مرقوم فرمود و آن را توسط يکى از غلامانش به مدينه منوره ارسال کرده است .
امام هشتم به غلام دستور داد تا در هيچ منزلى توقف نکند و در اندک زمان ممکن آن را به مدينه منوره برساند.
آنگاه نشانى خانه حضرت موسى بن جعفر عليه السلام را بوى داد تا از کسى نشانى نپرسد .
غلام خود را به مدينه رسانيد و نامه را به خدمت حضرت فاطمه کبرى ملقب به معصومه عليها السلام تسليم نمود
حضرت معصومه عليها السلام به مجرد رسيدن نامه امام هشتم ، خود را آماده سفر نمود.
برخى از مورخين معاصر در کتابهايشان ، ارسال چنين نامه اى را از سوى امام رضا عليه السلام به احمد بن موسى عليه السلام معروف به شاهچراغ قيد نموده اند ، که اگر اين دو نامه در منابع حديثى پيدا شود بسيار ارزشمند خواهد بود و از جمله دلائل هجرت امامزادگان  بعلاوه موارد ياد شده مى توان به دعوت امام رضا عليه السلام از آنها اشاره نمود.
به هرحال ، حضرت احمد بن موسى عليه السلام در اوايل قرن سوم به قصد ديدار برادر بزرگوارش حضرت امام رضا عليه السلام رهسپار ايران شد و در اين مسافرت بالغ بر 1200 نفر از امامزادگان و ذرارى ائمه عليهم السلام ايشان را همراهى مى کردند.
بنا به احتمال قوى ، يکى از همراهان آن حضرت ، بى بى فاطمه اخرى عليها السلام ، همين خواهر امام مى باشد . پس از به شهادت رسيدن حضرت احمد بن موسى عليه السلام به دست استاندار شيراز « قتلغ خان » هر يک از اصحاب حضرت شاهچراغ و امامزادگان به مناطقى فرار نموده اند که در اين ميان مى توان ، ورود حضرت خواهر امام و جمع ديگرى از امامزادگان را به منطقه ديلم و رشت نام برد ؛ آن هم به جهت دورى اين منطقه از دست خلفاى عباسى و وجود مخفيگاه هاى مناسب در جنگلهاى انبوه و بودن دولتهاى اسلامى مستقل در اين مناطق.
-و از آنجائى که اکثر مورخين هجرت و شهادت حضرت شاهچراغ ؛ احمد بن موسى عليه السلام را در سنه 203 هـ.ق نوشته اند ؛ لذا ورود حضرت خواهر امام به منطقه ديلم را مى توان دراين سال دانست که در اين هنگام آن حضرت سنى بالغ بر 24 سال داشته است ، اگر احتمال دهيم که حضرت فاطمه اخرى  خواهر امام عليها السلام _ بعد از متوارى شدن و توطن در منطقه گيلان و رشت ، چند سالى هم در قيد حيات بوده است مقرون به صحه مى باشد . والله العالم .

بقعه امامزاده صالح

بقعه امامزاده صالح در غازيان بندرانزلى واقع است. امامزاده صالح به صورت حرم مستقل داخل مسجدى مجلل و مدرن به همين نام (مسجد امامزاده صالح) قرار گرفته است. ضريحى فلزى مشبك و شيشه بندى شده قبر را در بر گرفته است. امامزاده صالح را از فرزندان امام موسى‏كاظم عليه‏السلام دانسته‏اند.

بقعه بشمن پير

بقعه بشمن پير در 6 كيلومتر غرب بندرانزلى، سر راه انزلى، آستارا قرار دارد. بناى بقعه بسيار ساده مى‏باشد. برخى مانند رابينو وى را فرزند شرفشاه عارف مشهور قرن هشتم و برخى نيز وى را برادر او دانسته است.

بقعه بى‏بى حوريه

بقعه بى‏بى حوريه كنار جاده انزلى ـ رشت، در مدخل ورودى شهر قرار دارد. بناى بقعه جديد و كف و ديوارهاى آن سنگ مرمر، سقف بقعه هشت ضلعى با كاشيهاى منقوش است. گنبد مدورى كاشيكارى شده بر فراز بقعه قرار دارد و ضريحى مشبك، مطلا و شيشه بندى شده مرقد را پوشانده است و مسجدى زيبا و نوساز در كنار بقعه قرار دارد. بى‏بى حوريه را از دختران امام موسى‏كاظم عليه‏السلام و خواهر امام رضا عليه‏السلام دانسته‏اند.

مزار پير شرفشاه

بقعه سيد شرفشاه در روستاى دارسرا، 5 كيلومترى شرق رضوانشهر واقع شده است. روستاى مزبور به احترام شرفشاه به روستاى شرفشاه نيز مشهور است. شرفشاه از عرفا و شعرا قرن هشتم هجرى مى‏باشد. وى داراى ديوانى به زبان گيلكى نيز مى‏باشد. مردم منطقه به اين بقعه اعتقاد فراوانى دارند. در نزديك مزار شرفشاه بقعه سيده بانو، مادر شرفشاه قرار گرفته است. برخى شرفشاه را از نوادگان امام موسى كاظم عليه‏السلام و نسل سيزدهم ايشان دانسته‏ اند.

پير اسد

پير اسد در چران، 11 كيلومترى شمال غربى رضوان شهر واقع شده است. پير اسد از پيران و مشايخ اهل سنت محسوب مى‏گردد. بناى بقعه از سنگ، گل و چوب و بام آن از حلب سر است. بقعه فاقد صندوق و ضريح است گورى گلى كه نرده‏هاى كوچك چوبى دور آن را فرا گرفته وسط اتاق قرار دارد.

بقعه سلطان سيد محمود

بقعه سلطان سيد محمود از مشايخ صوفيه در قنبرى محله جوكندان، 8 كيلومترى شمال هشت پر، تالش واقع شده است. بناى بقعه تماما از چوب است و ضريحى مشبك صندوق چوبين قبر را فراگرفته است. اطراف بقعه قبرستان قديمى وجود دارد.

بقعه سلطان محمود شاه دينورى

بقعه سلطان محمود شاه در روستاى شاه ميلا رزن (ميل لرزان)، 20 كيلومترى غرب خطبه سرا، در شهرستان تالش واقع شده است. سلطان محمود از فرزندان و نوادگان امام سجاد عليه‏السلام و از بزرگان مشايخ صوفيه و اهل سنت معرفى شده است. در گوشه‏اى از بقعه صندوق چوبى و قديم قرار دارد كه قبر را پوشش داده است.

پشت صندوق با آجر محراب مانندى درست كرده‏اند كه پائين آن حفره‏اى به عمق يك متر به آب مى‏رسد. نوشيدن آب آن به اعتقاد اهالى درمان بسيارى از بيماريها است. بقعه داراى عباسيه و محلى براى اجتماع مردان و زينبيه، براى بانوان مى‏باشد.

بقعه امامزاده محمد و هادى (شاه شهيدان)

بقعه امامزاده محمد و هادى در آبادى شاه شهيدان در 50 كيلومترى شمال شرقى رودبار از ييلاقات معروف رودبار مى‏باشد. مراسم سنتى و معروف «علم واچينى» شاه شهيدان كه هر ساله در اوايل تير در اين عمل انجام مى‏گيرد، مشتاقان بسيارى را از سراسر ايران به سوى خود فرا مى‏خواند. بناى بقعه تقريبا 5 ضلعى كه يك ضلع آن به شانه كوه متصل است. ديوارهاى داخلى و بيرونى بقعه داراى نقاشيهاى مذهبى است و صحن بقعه دايره شكل است. امامزاده محمد و هادى را از فرزندان امام سجاد عليه‏السلام دانسته‏اند.

بقعه سيد محمود مرندى

بقعه آقا سيد محمود مرندى نزديك دروازه هرزويل رحمت آباد در شهرستان رودبار واقع شده است. بناى بقعه چهار ضلعى و در ورودى آن دو لنگه است. مرقد سيد محمود مرندى در وسط بنا وتمام آن كاشى كارى است و بر روى مرقد سنگ مرمر سفيد رنگى است كه بر روى آن اين عبارات با خط نستعليق حك شده است: بناى گنبد حضرت قدوة الاوليا و برهان الاتقيا سلطان سيد حاجى محمود مرندى نور الله عبارات روى سنگ گوياى مقام و منزلت سيد محمود مرندى است كه تاريخ آن به سال 998 ه .ق باز مى‏گردد.

بقعه پير موسى

بقعه پير موسى در دهكده پيرى، 16 كيلومترى شمال رودبار مى‏باشد. بناى آن چينه‏اى است و با مسجد محل زير يك سقف قرار دارد. پير موسى را از نوادگان، جابر بن عبدالله انصارى دانسته‏اند.

بقعه آقا سيد احمد و ابوالقاسم

بقعه آقا سيد احمد و ابوالقاسم در روستاى نهزم، 4 كيلومترى جنوب شرقى شفت قرار دارد بناى اصلى بقعه قديمى ازخارج به شكل مستطيل و از داخل به شكل هشت ضلعى مى‏باشد كه دو اطاق ديگر در كنار آن قرار دارد. در اطاق هشت ضلعى ضريحى مشبك و خوش طرح قبر امامزادگان را پوشانده است. بر گوشه‏اى از بام مأذنه‏اى چوبى ساخته شده كه طرح آن هشت ضلعى است. پوشش سقف سفالين است.

بقعه امامزاده ابراهيم

بقعه امامزاده ابراهيم در محلى به همين نام نزديك روستاى طالقان، 22 كيلومترى جنوب شرقى شفت قرار دارد و از بقاع مشهور گيلان به شمار مى‏رود و طبيعت زيباى آن مشتاقان را به سوى خود مى‏خواند. بناى بقعه از سنگ و چوب است كه در سال 1320 ه .ش تغييرات اساسى در آن صورت پذيرفته است. ابراهيم را از فرزندان امام كاظم عليه‏السلام دانسته‏اند.

امامزاده اسحق

امامزاده اسحق در محل جنگلى به نام سياهكوه، 25 كيلومترى جنوب شفت واقع شده است در كنار او، خواهر گرامش فاطمه (خير النساء)، خواهر حضرت معصومه عليهاالسلام از فرزندان امام موسى كاظم مى‏باشد. بناى اصلى به شكل مربع مستطيل قبر اين خواهر و برادر را در بر گرفته است. در كنار بقعه مسجدى نيز قرار گرفته است. سقف بنا سراسر حلب و دوگنبد بزرگ و كوچك بر بالاى بام نمايان است. ضريح امامزاده فلزى مشبك و شيشه‏بندى مى‏باشد.

بقعه سيد ابراهيم و سيد قاسم

بقعه سيد ابراهيم و قاسم در روستاى كانرود، 9 كيلومترى جنوب آستارا سر راه رشت واقع شده است. بناى بقعه نوساز و وسيع است كه داراى چهارپايه اصلى و گنبدى مدور است. ديوار حرم از سنگ مرمر سياه و سقف آن مدور با مقرنس‏كارى و آينه‏كارى است و ضريحى فلزى مشبك مرقد امامزاده را پوشانده است. بقعه داراى محلى براى زنان به نام زينبيه و محلى براى مردان به نام عباسيه و زائرسرا مى‏باشد. اهالى محل معتقدند سيد ابراهيم و قاسم فرزندان امام موسى كاظم عليه‏السلام مى‏باشد.

بقعه پير قطب الدين

بقعه پيرقطب الدين در باش محله باغچه سرا، در 3 كيلومترى شمال غربى شهر آستارا قرار گرفته است پير قطب الدين از مشايخ صوفيه و بزرگان عرفان در منطقه بوده است. بنا به شكل مستطيل، قديمى و از آجر ساخته شده است. صندوقى تخته‏اى و ساده روى قبر را پوشانده است. سنگى مرمرين مزين به نقش‏هاى گل و بوته در كفش كن نصب شده كه تاريخ آن 942 ه .ق مى‏باشد.

بقعه شيخ تاج الدين محمود خيوى

بقعه تاج‏الدين محمود خيوى در لمير محله آستارا واقع شده است. بناى بقعه مربع شكل و از سنگ و آجر ساخته شده و بر بلندى بنا گنبدى مدور آجر قرار دارد. در اين اطاق سه قبر وجود دارد كه قبر وسط، قبر شيخ مى‏باشد. سنگ بالاى سر شيخ او را چنين معرفى مى‏كند: «هذا مرقد الشيخ العالم الفاضل الكامل الزاهد العابد تاج الملة والدين محمود بن الشيخ هدية الخيوى». شيخ در سال 732 ه .ق دارفانى را وداع گفته است.

مقبره شيخ محمود

مقبره شيخ محمود فرزند زبدة الخيوى، در غرب بيجار بين جنوب غربى قريه قلعه روياروى تپه‏اى مشجر قرار دارد. مقبره داراى گنبدى است و قبر شيخ و فرزندش در مجاورت هم قرار دارد. دور تا دور مقبره را درختان شمشاد فرا گرفته است.

بقعه سيد حمزه و سيد سليمان

بقعه سيد حمزه و سيد سليمان (سلمان) در نفوت لولمان فومن واقع شده است. بناى بقعه اطاقى مستطيلى است و صندوقى نزديك ضلع شرقى و طاقى گهواره‏اى و مشبك دارد. سيد حمزه و سليمان را از فرزندان امام موسى كاظم دانسته‏اند.

بقعه بى‏بى فاطمه

بقعه بى‏بى فاطمه مشهور به خير النساء در مغرب شهر صومعه سرا و در انتهاى پارك كودك قرار دارد. مشهور است كه بى‏بى فاطمه، دختر شيخ عبدالله صومعى و مادر شيخ عبدالقادر گيلانى (موسس فرقه قادريه) مى‏باشد. همه ساله افراد زيادى از فرقه قادريه، از مناطق كردنشين غرب كشور به قصد زيارت مزار وى به صومعه‏سرا مسافرت مى‏كنند و مراسم خاصى در محل مزار بر پا مى‏دارند.

بقعه آقا سيد ابراهيم و آقا سيد عبدالله

بقعه آقا سيد ابراهيم و عبدالله در روستاى كسما، 4 كيلومترى شهر صومعه‏سرا قرار دارد. بناى بقعه نسبتا بزرگ و قديمى است. قسمتى از كف آن با كاشى‏هاى سبز عهد قاجار فرش شده است. يك صندوقى چوبى ساده در وسط ضريح چوبى مشبك و قديمى، قبر امامزادگان را پوشانده است. بقعه در ميان گورستان قرار دارد كه بسيارى از آزاديخواهان نهضت جنگل در آن آرميده‏اند. (اين روستا مدتى مركز عملياتى ميرزاكوچك خان بوده است). آقا سيد ابراهيم و عبدالله را فرزندان امام موسى كاظم عليه‏السلام دانسته‏اند.

بقعه آقا سيد جعفر

بقعه آقا سيد جعفر در خيابان جعفرى (ماخوذ از نام سيد جعفر) شهرستان صومعه سرا واقع شده است. بناى جديد بقعه، داراى گنبد كاشيكارى و نماى آن از سنگ مرمر مى‏باشد. يك ضريح فلزى جديد و مشبك وسط بقعه قرار دارد. در حاشيه بقعه مسجدى ساخته شده است. بقعه از مقبوليت عام اهالى برخوردار است و در ماههاى محرم و صفر به ويژه روزهاى عاشورا و تاسوعا محل برگزارى مراسم عزادارى است، آقا سيد جعفر را از فرزندان امام موسى كاظم دانسته ‏اند.

بقعه امامزادگان ابوالحسن و ابوالفضل

بقعه آقا سيد ابوالحسن و ابوالفضل در روستاى فيلد رودبار واقع شده است. بناى اصلى بقعه مربع شكل است. چهار كنج طاق را با چهار گوشوار پر كرده و طاق مدورى بر اين چهار ديوار زده‏اند. سه صندوق آلت‏كارى كه داخل آلت‏ها را تخته‏هاى ظريف و خوش تراش كار كرده‏اند و بر روى اين سه مزار قرا گرفته است. درب زيبا و كنده‏كارى شده بنا را كه داراى قدمت تاريخى بوده به موزه ايران باستان انتقال داده‏اند، آقا سيد ابوالحسن و ابوالفضل را از فرزندان امام موسى كاظم عليه‏السلام دانسته‏اند.

بقعه امامزاده ابراهيم

بقعه امامزاده ابراهيم در دامنه كوه مشرف بر دهكده حزويل رحمت آباد قرار گرفته است بناى بقعه به شكل مربع و چهار گوشه بنا را با چهار گوشواره جمع كرده و گنبدى بر آن زده‏اند صندوقى ساده بر مزاد امامزاده خود نمايى مى‏كند، ابراهيم را از فرزندان امام زين العابدين دانسته‏اند.

بقعه امامزاده حمزه و امامزاده محمد بن حنفيه

بقعه امامزاده حمزه، محمد و هاشم در دهكده بيور زين فاراب عمارلو واقع شده است. در اين بقعه كه امامزاده منسوب به محمد حنفيه فرزند امام على عليه‏السلام است فرزندش هاشم و حمزه فرزند امام موسى كاظم عليه‏السلام نيز مدفون هستند. بنا از سنگ و گچ و نماى آن آجرى است. طرح بنا هشت ضلعى و در ديوارهاى حرم پنجره‏هاى ظريف مشبك ديده مى‏شود. سه صندوق ساده در وسط و ضريح مشبك چوبين آنها را احاطه كرده است.

بقعه آقا سيد حسين

بقعه آقا سيد حسين در سجيران اشكور، در شهرستان رودسر واقع شده است در كنار وى خواهرانش به نامهاى بى بى هيبت و بى بى سكينه به خاك سپرده شده‏اند. سه طرف، شرقى، غربى و جنوبى بقعه داراى ايوان است. آقا سيد حسين و خواهرانش را فرزندان امام كاظم عليه‏السلام دانسته‏اند.

امامزاده آقا سيد نصيركيا

امامزاده آقا سيد نصير كيا در قريه كويه سفلى، يكى از بزرگترين امامزاده‏هاى شهرستان رودسر مى‏باشد. قدمت بقعه به حدود 175 سال پيش باز مى‏گردد. وجود اين امامزاده در اين منطقه باعث رشد و آبادانى گرديده است. اهالى محل از اين امامزاده معجزاتى نقل مى‏كنند و در ايام سوگوارى مانند روز تاسوعا و عاشورا از مراكز تجمع عزاداران است. آقا سيد نصيركيا را از نوادگان امام موسى كاظم عليه‏السلام دانسته‏اند.

امامزاده آقا سيد مرتضى و ابراهيم

اين بقعه در ماچيان در 12 كيلومترى جنوب رودسر قرار دارد. بقعه داراى بنايى قديمى است كه در وسط آن يك ضريح بزرگ مشبك و شيشه‏بندى شده بر روى مرقد امامزادگان قرار دارد. ديوارهاى داخلى و بيرونى بقعه مانند بسيارى از بقاع گيلان نقاشيهاى مذهبى بر روى آن نقش بسته است، امامزاده مرتضى و ابراهيم را از فرزندان امام زين العابدين دانسته‏ اند.

بقعه آقا سيد كاظم

بقعه آقا سيد كاظم در ميان دره‏اى به نام بابوجان دره واقع شده است. بقعه داراى بنايى ساده است و در وسط بقعه مرقد ساده و تازه سازى با پوشش سياه روى قبر، قرار دارد. ديوارهاى داخلى و بيرونى بقعه با نقاشى‏هاى مذهبى آراسته شده است. گالشيها در هنگام كوچ لوازم و اثاثيه خود را در اين امامزاده مى‏گذارند و معتقدند كسى نمى‏تواند به آن دستبرد بزند. آقا سيد كاظم را فرزند سيد ابراهيم از فرزندان امام موسى كاظم عليه‏السلام دانسته‏اند.

بقعه آقا سيد عبدالله

بقعه آقا سيد عبدالله در روستاى كلرم، در 6 كيلومترى جنوب غربى فومن به ماسوله واقع شده است. در يكى از زواياى بنا، گلدسته زيبايى قرار دارد و در محوطه بنا درخت كهنى وجود دارد. آقا سيد عبدالله را فرزندان امام موسى كاظم عليه‏السلام دانسته‏ اند.

بقعه شيخ زاهد گيلانى

مقبره شيخ زاهد گيلانى در سياوه رود آليان فومن واقعه شده است. البته مقبره‏اى با شكوه در لاهيجان به نام شيخ تاج الدين ابراهيم ملقب به شيخ زاهد گيلانى وجود دارد. اما برخى مانند قاضى نور الله شوشترى قبر شيخ زاهد را سياوه رود دانسته‏اند. بقعه شيخ زاهد داراى بنايى بسيار ساده است.

بقعه عون بن محمد حنفيه

بقعه عون در ماسوله جنب مسجد جامع قرار گرفته است. با توجه به نوشته‏هاى روى سنگ قبر كه پس از برداشتن ضريح و صندوق قبر نمايان شده عون را عالمى عامل و لقب داده و فرزند محمد حنفيه از نوادگان حضرت على عليه‏السلام دانسته است.

بقعه آقا سيد حسين و آقا سيد ابراهيم

بقعه آقا سيد حسين و ابراهيم در محله فشكالى، شهرستان لنگرود قرار دارد. ظاهرا اين بقعه مدفن سيد حسين كيا و سيد محمد كيا ـ پسران سيد على كيا ـ مى‏باشد كه آنها را از نوادگان امام موسى كاظم عليه‏السلام مى‏دانند.

بقعه دوازده تن

بقعه دوازده تن در ملاط 4 كيلومترى جنوب لنگرود قرار دارد. اين بقعه مدفن 12 تن از سادات كيايى است كه بر بخش شرقى گيلان حكومت مى‏كردند. اين سادات به خاطر اينكه وطن آنها ملاط بوده به سادات ملاطى نيز معروف هستند. مطابق شجره‏نامه موجود در بقعه اين دوازده تن عبارتند از: سيد على و سيد محمد از نوادگان امام زين العابدين عليه‏السلام، سيد يوسف، يونس، حسن، مظفر، موسى، حيدر، صالح، اسكندر، خاور، ابوذر از پسران امام محمد باقر عليه‏السلام. گور دوازده تن در دو رديف در اين بقعه هست.

بقعه آقا سيد جواد

بقعه آقا سيد جواد در دهكده موبندان لنگرود واقع است. آقا سيد جواد را از فرزندان امام كاظم عليه‏السلام دانسته‏اند.

امامزاده سيد جلال الدين اشرف

سيد جلال الدين اشرف فرزند امام موسى كاظم عليه‏السلام مى‏باشد و شهرى كه هم آستانه اشرفيه نام دارد به پاس مقبره ايشان به آستانه اشرفيه شهرت پيدا كرده است. وى در اوائل قرن چهارم مى‏زيسته و با امام رضا عليه‏السلام همراه ساير علويان به ايران آمده و پس از شهادت امام رضا عليه‏السلام همراه ساير علويان به گيلان متوارى شده است و پس از مرگ و يا شهادت در قصبه‏اى به نام «كوچان» كه بعدا به آستانه اشرفيه مشهور شده دفن شده است.

امامزاده آقا سيد محمد

امامزاده سيد محمد فرزند امام صادق عليه‏السلام مى‏باشد. بقعه در شمال غربى آستانه بر سر راه گورستان مشهور به «وادى» است.

امامزاده سيد محمد

بقعه امامزاده سيد محمد در روستاى پينچا در 5 كيلومترى جنوب آستانه اشرفيه قرار دارد. امامزاده سيد محمد را از فرزندان امام صادق دانسته‏اند.

بقعه امامزاده هاشم

بقعه امامزاده هاشم در 32 كيلومترى جنوب رشت، بر سر راه رشت به قزوين بر فراز تپه‏اى قرار گرفته است. هاشم از نوادگان محمد حنفيه فرزند امام على عليه‏السلام مى‏باشد. بناى بقعه به وسيله منوچهر خان معتمد الدوله تعمير اساسى شده است. در جنگ جهانى اول انبار مهمات روس‏ها در بالاى تپه منفجر گرديد و بناى امامزاده را ويران نمود. آخرين بار پيش از انقلاب اسلامى بناى باشكوهى بر آن ساخته شد و هر چند در اثر زلزله 31 خرداد 1369 صدمه ديد وليكن تأسيسات بقعه شامل بازارچه، مهمانسراى چند طبقه، مسجد باشكوه، پاركينگ و پارك و تأسيسات مربوط به آن شامل كتابخانه، مجموعه ادارى، غسالخانه، كشتارگاه و درمانگاه مى‏باشد.

بقعه امامزاده عبدالله (آقا سياهپوش)

امامزاده عبدالله معروف به آقا سياهپوش واقع در بخش موازى رشت قرار گرفته است. وى را فرزند امام موسى كاظم عليه‏السلام دانسته‏اند.

امامزاده سيد دانيال

مرقد سيد دانيال در داخل مسجدى به نام خشت مسجد بخش كوچصفهان (كوچسفهان) قرار دارد. مرقد امامزاده داراى صندوقى است. امامزاده دانيال را از نوادگان امام موسى كاظم عليه‏السلام مى‏دانند.

امامزاده سيد فخرالدين (آفخر)

امامزاده سيد فخرالدين فرزند ابوالقاسم از فرزندان امام زين‏العابدين عليه‏السلام مى‏باشد. اين بقعه در محله آفخر در شهر رشت قرار دارد.

بقعه دانا على

بقعه دانا على با بنايى باشكوه در محله چمار سراى رشت واقع شده است. دانا على در تقوا و پرهيزكارى از نوادر روزگار خود بوده است. وى در استان گيلان داراى ارادتمندانى است كه هر روزه در بقعه وى حضور پيدا مى‏كنند.

بقعه چهار پادشاهان

اين بقعه در محله ميدان نزديك مسجد جامع شهر لاهيجان واقع شده است. در اين بقعه چهار تن از سادات كيايى آرميده‏اند. يكى از مدفونين، سيد رضى كيا پادشاه گيلان است و سه تن ديگر سيد خوركيا (متوفى 647 ه .ق) و سيد على (متوفى 791 ه .ق) و سيد رضى كيا (متوفى 829 ه .ق) مى‏باشند. در ايران بويژه گيلان معمول بوده كه اولياء و پيشوايان دين و عرفاى نامى را پادشاه مى‏ناميدند بدين جهت نام چهار پادشاه را بر اين مكان نهاده‏اند.

بقعه آقا مير شهيد

بقعه احمد بن امام موسى كاظم عليه‏السلام (مشهور به ميرشهيد)، در محله اردو بازار لاهيجان قرار دارد. مير شهيد از فيروزكوه به لاهيجان مهاجرت و در همانجا وفات يافته است.

بقعه ميرجمال ‏الدين

بقعه ميرجمال‏الدين فرزند امام موسى كاظم در لاهيجان قرار گرفته است. نزديك بقعه مسجدى است كه درى از ايوان غربى بقعه به اين مسجد باز مى‏شود

. اسامى تعداد ديگرى از امام‏زادگان عبارت است از:

آستانه اشرفيه

1ـ بقعه آقا سيد ركابدار آستانه اشرفيه، دهستان كسيم بالا

2ـ آقا سيد محمد آستانه اشرفيه، نياكو

3ـ سيد عبدالرضا آستانه اشرفيه، گاو چراه

4ـ سيد حسين آستانه اشرفيه، كته شعت آبادان

5ـ سيد محمد يمن آستانه اشرفيه، خيابان داخل بالا

6ـ سيد عبدالرحمان داخل آستانه اشرفيه، خيابان داخل پائين

7ـ امير سلطان آستانه اشرفيه، امير هندو

8ـ سيد ابو جعفر آستانه اشرفيه، بندر كياشهر

9ـ سيد ذكريا آستانه اشرفيه، لفوت

10ـ سيد حميد آستانه اشرفيه، فوشازده

بندر انزلى

1ـ آقا سيد محمد نجفى بندرانزلى، سامانسر

2ـ بقعه آقا سيدطاهر و آقا سيدمظفر بندرانزلى، طالب آباد

3ـ آقا سيد ابراهيم بندرانزلى، روستاى كوچك محله

4ـ بقعه سيد آسيه بندرانزلى، روستاى قارپور

5ـ بقعه آقا سيد ابراهيم بندرانزلى، روستاى سنگاچين

6ـ بقعه سيد عزيز بندرانزلى، روستاى حسن رود

7ـ آقا سيد خرم كياء بندرانزلى، ليچاركى حسن رود

تالش

1ـ آقا سيد قربان تالش، نوكنده

2ـ سلطان سيد نيكر تالش

3ـ امام‏زاده سيد صالح تالش

4ـ سيد قاسم تالش، شفا رود

5ـ سيد رضا تالش، هره دشت

رشت

1ـ آقا سيد عباس و اسماعيل رشت خ مطهرى، ساغريسازان

2ـ امام‏زاده هارون رشت، محله آتشگاه

3ـ آقا سيد ابراهيم رشت، بلوار امام خمينى

4ـ آقا سيد محمود حجتيه شالكو رشت، خ شهدا، كوچه فرهنگ دين

5ـ بقعه مير محمد فشتكه رشت، روستاى فشتكه خمام

6ـ آقا سيد محمد رضا رشت، لشت نشأ

7ـ آقا سيد سياهپوش رشت، سنگر

8ـ سيد عبدالله و ذكريا رشت، خشكبيجار، روستاى بسته ديم

9ـ امام‏زاده حسن، رشت، خمام

10ـ امام‏زاده قاسم رشت، پيشه‏ور

رودبار

1ـ امام‏زاده ابوطالب رودبار، روستاى كلشتر

2ـ امام‏زاده عبدالله و قاسم رودبار، ليالشكل

3ـ امام‏زاده طيب و طاهر رودبار، پاكده

4ـ امام‏زاده طاهر رودبار، منجيل

5ـ امام‏زاده حمزه رودبار، لوشان

6ـ امام‏زاده محمد و محمود رودبار، روستاى شيخ على ترسه

7ـ امام‏زاده اشرف الدين رودبار، عمارلو، روستاى چمل

8ـ امام‏زاده احمد و محمد رودبار، عمارلو، روستاى ناوه

9ـ بقعه پير خير الدين رودبار، روستاى نقلبر

10ـ بقعه نور العرش رودبار، عمارلو، روستاى نور العرش

رودسر

1ـ آستانه سيد ابوالحسن رودسر، كوه گرده كول

2ـ آستانه گاچاور رودسر، املش زر بيجار

3ـ آستانه سيد ابراهيم رودسر، چافجير

4ـ آستانه سيد عمران رودسر، املش جور كلايه

5ـ آستانه سه برادران رودسر، جواهر دشت ساهكلرود

6ـ بقعه هفت امام رودسر، رود بارك اشكور ييلاق

7ـ امام‏زاده سيد محمد رودسر

8ـ بقعه سيد معين و مبين رودسر، املش

9ـ امام‏زاده سيد عبدالله رودسر، چينيجان

10ـ امام‏زاده سيد ابراهيم و الياس رودسر، پى نور سُمام

صومعه سرا

1ـ امام‏زاده سيد ابراهيم و سليمان صومعه‏سرا، روستاى دهنده

2ـ آقا سيد ابراهيم صومعه‏سرا، گوراب زر ميخ

3ـ سيد زكى صومعه‏سرا، مناره بازار

4ـ سيد عباس صومعه‏سرا، سياه تن

5ـ مهر على و رضا على صومعه‏سرا، شالشما

6ـ آقا سيد شفيع صومعه‏سرا، شاندرمن

7ـ عليقلى و زينعلى صومعه‏سرا، پشتير گوراب زر ميخ

8ـ سيد ابو جعفر صومعه‏سرا، گيشه خاله شاندرمن

9ـ بقعه سيد صالح صومعه‏سرا، خشتا مرج

10ـ مير شمسعلى صومعه‏سرا، روستاى پشير رحيم آباد

فومن

1ـ بقعه سيد حنفيه فومن، پيش مسجد آليان

2ـ بقعه شاه ميرزا آقا فومن، روستاى شكالگوراب

3ـ بقعه سيد سرا فومن، گشت رودخان

4ـ سيد فاطمه فومن، مرخان

5ـ امام‏زاده احمد فومن، شفت

6ـ آقا سيد يعقوب فومن، گوراب

7ـ آقا سيد ابوالقاسم فومن، شفت

8ـ عون بن محمد بن على فومن، شهرك ماسوله

9ـ امام‏زاده اسحق فومن، شفت نصير محله

10ـ امام‏زاده سبز قبا فومن، روستاى شنبه بازار

لاهيجان

1ـ بقعه سيد حسين لاهيجان، كوه بيجار

2ـ بقعه مير شمس الدين لاهيجان، اردو بازار

3ـ پور نور لاهيجان، تموشل

4ـ سيد ابراهيم و سيد اسماعيل لاهيجان، برفجان

5ـ سيد شفيع لاهيجان، بيجار

6ـ بابا ولى لاهيجان، ديلمان

7ـ بقعه سيد محمد صالح و سلطان حسين لاهيجان، لمش

8ـ بقعه سيد حمزه و هارون لاهيجان، پاشاكى

9ـ سيد محمد و سيد اسماعيل لاهيجان، طالشكول

10ـ سيد هادى لاهيجان، ديلمان ـ ميكال

لنگرود

1ـ بقعه آقا سيد خليل لنگرود، راه پشته

2ـ آقا سيد محمد تقى لنگرود، كوشالشاد

3ـ آقا سيد حسن لنگرود، ديوشل

4ـ آقا سيد حسين لنگرود

5ـ آقا سيد محمد لنگرود، سفيد آستانه

6ـ شاه اولياى وليسه لنگرود، شلمان، روستاى وليسه

اماكن دينى اقليت‏ها

كليساى ارامنه رشت

كليساى قديمى ارامنه رشت در محله بازار سراى قزوينيان بوده است. در خيابان سعدى نيز كليساى جديدى ساخته‏اند. كليساى جديد در اراضى مدرسه قديم ارامنه است. سنگ قبرهايى در فضاى بيرونى كليسا قرار دارد كه بر روى يكى از آنها سال 1911 م. حك شده است.

كليساى ارامنه بندرانزلى

ارامنه بندرانزلى در سال 1183 ه .ق با جمعيت 45 خانوار كه بسيارى از آنها تجار تابع روس بوده، داراى كليسا بوده‏اند. در اوايل سلطنت ناصرالدين شاه در اثر آتش سوزى كليساى آنان از بين رفت و كليساى جديدى به جاى آن بنا كردند. امور كليسا به وسيله يك كشيش اداره مى‏شود