استان گیلان به لحاظ خصوصیات زیست محیطی خود، یکی از زیباترین مناطق ایران است که گونه‌های نادری از گیاهان و حیات وحش را در خود جای داده است. مناطق حفاظت شده استان گیلان عبارتند از پناهگاه حیات وحش (تالاب) سِلکِه در صومعه سرا، منطقه حفاظت شده (تالاب) سرخانکل در بندر انزلی، منطقه حفاظت شده ناواسالم در طالش، منطقه حفاظت شده تالاب استیل در آستارا، منطقه حفاظت شده آلالان در طالش، منطقه حفاظت شده (تالاب) سیاه کِشیم در بندر انزلی، منطقه حفاظت شده لیسار در طالش، منطقه حفاظت شده لوندویل در آستارا و منطقه حفاظت شده (تالاب بین‌المللی) امیر کلایه در لاهیجان که در بخش تالاب‌های استان گیلان به برخی از آن‌ها اشاره شده است.
منطقه حفاظت شده سیاه رود: این منطقه در 35 کیلومتری شمال شرقی شهرستان رودبار واقع شده و از تاریخ 15 دی ماه سال 1378 خورشیدی مورد حفاظت قرار گرفته است. مساحت این منطقه 28289 هکتار می‌باشد که حدود 5 الی 6 هزار هکتار آن جنگل‌های نیمه متراکم و بقیه اراضی مرتعی و اراضی کشاورزی و درختان جنگلی پراکنده است. روستاهای زیادی در داخل محدوده این منطقه پراکنده و جاده آسفالته توتکابن به داماش از وسط آن عبور کرده و قله بلند درفک در ناحیه شمالی آن قرار گرفته است. این منطقه دارای چشم‌اندازهای طبیعی و زیبایی است و مهم‌ترین گونه‌های گیاهی آن عبارتند از راش، ممرز، بلوط، افرا، نمدار، انجیلی، سرخدار، خرمندی، گردو، گیلاس وحشی و زالزالک.
بخش وسیعی از این زیستگاه از اراضی مرتعی و کشاورزی تشکیل شده است و در ناحیه جنوبی بخش اراضی مرتعی منطقه رویشگاه اثر طبیعی ملی سوسن چلچراغ است. این گیاه به عنوان یک اثر ملی به ثبت رسیده است.
از مهم‌ترین گونه‌های جانوری این منطقه می‌توان به مرال، شوکا، پلنگ، خرس، گراز، گربه جنگلی، شغال، تشی، راسو و پرندگانی نظیر کبک، ابیا، دارکوب، عقاب جنگلی، دلیجه و بحری اشاره نمود.
پناهگاه حیات وحش لوندویل: در حدّفاصل بین بخش لوندویل و بخش مرکزی شهرستان آستارا واقع شده و از جنوب به شهر لوندویل، از شمال به شهر آستارا، از شرق به دریای خزر و از غرب به جاده آستارا- لوندویل منتهی می‌شود. مساحت این منطقه بیش از 1074 هکتار می‌باشد. این منطقه در سال 1352 به عنوان منطقه حفاظت شده اعلام شد و طی مصوبه شماره 63 مورخ 21 مرداد سال 1354 خورشیدی شورای عالی محیط زیست به مجموعه مناطق تحت مدیریت سازمان محیط زیست پیوست. ارتفاع متوسط این منطقه 20 متر پایین‌تر از سطح دریاهای آزاد است. این منطقه دارای اقلیم خیلی مرطوب و معتدل با دمای سالانه 15 درجه سانتی‌گراد می‌باشد. این منطقه نمونه‌ای منحصر به فرد از باقیمانده جنگل‌های جلگه‌ای هیرکانی است و حدود یک سوم آن از برکه، آب‌بندان و تالاب‌های مشجر تشکیل شده است. از گونه‌های مهم گیاهی می‌توان به نی، لویی، انار وحشی، توسکای قشلاقی، ازگیل، لرگ، لیلکی، تمشک و ... اشاره نمود. این پناهگاه شامل زیستگاه‌های متنوع آبی و خشکی برای جانوران است و 125 گونه جانوری در این منطقه شناسایی شده‌اند که مهم‌ترین آن‌ها گوزن زرد، مارال ایرانی، خرس قهوه‌ای، روباه معمولی، گراز، سمور آبی، گورکن، فُک دریای خزر، شغال، سیاه کاکل، پری شاهرخ، قوی فریادکش، قوی گنگ، انواع اردک، حواصیل، گیلانشاه خالدار، فیلوش، باکلان کوچک و بزرگ، عقاب، کاکائی، پرستوهای دریایی، آبچلیک، حواصیل، سهره، قرقاول و درنا می‌باشند.
منطقه حفاظت شده لیسار: این منطقه در شمال شهرستان تالش قرار دارد و سیمایی متشکل از ساحل، اراضی جلگه‌ای و کوهستانی دارد. مساحت این منطقه 31142 هکتار می‌باشد و از سال 1356 خورشیدی مورد حفاظت قرار گرفته است.
از گونه‌های شاخص گیاهی منطقه می‌توان به شیردار، راش، ممرز، پلت، افرا، لرگ، توسکا، شب‌خُسب، صنوبر، درختچه‌های انار وحشی، گوجه جنگلی، تمشک، لیلکی، گونه‌های علفی همیشک، شبدر، گزنه، نی، لویی و ... اشاره کرد. جنگل‌های این منطقه که از نوع جنگل‌ها پهن برگ هیرکانی می‌باشند، طیف وسیعی از جانوران شامل همچون مرال، شوکا، خرس، پلنگ، گربه وحشی، سیاه گوش، کل، بز، قوچ، میش، گرگ، روباه، کبک، کبک دری و انواع پرندگان شکاری را در خود جای داده است.
کلمه لیسار به معنی «محل درخت لی» (نارون) می‌باشد. لی درختی است که در جنگل‌های ایران یافت می‌شود و در نجاری به کار می‌رود.
